رمضان مهدوی؛ جلسه بیستم: سوره دخان و بررسی تقدیرات آخرالزمان در پیچیده ترین لیله القدر تاریخ انسان

صوت جلسه

خدای متعال، لیله قدر را لیله ای مبارک برای عالم و آدم قرار داده است؛ لیله ای برای عبور از اعمال باطل! لیله ای برای نزدیک تر شدن به «احسن عمل» و زیور به آن تا شکل گیری «جماعت یاران»! لیله ای برای نزدیک شدن حیات دنیا به آخرالزمانِ دروگاه و غربالگر! لیله ای برای برداشتن گام های بلند جهت عبور از حیات دنیا به سوی حیات طیبه مهدوی! و اینک قریب به هزار و چهارصدمین گام در حال برداشتن است! تا انسان، خود مصمم شود که اهل باطل و کفر باشد، یا جزء عموم مومنان و یا در زمره امت معدوده و در جستجوی «احسن اعمال» قرار گیرد!
تا آخرالزمان چقدر باقی است نمی دانیم، اما نیک می دانیم که اولا: این مقطع حساس تاریخی، بسیار نزدیک است! و ثانیا: بخشی از آخرالزمان نهایی، در شش ماه باقی به ظهور در محرم الحرام و لیله قدر منتهی به آن رقم خواهد خورد، بخش دیگری از آخرالزمان نیز، در سال قبل از آن و در لیله قدر پیش از آن شکل خواهد گرفت! دو لیله قدر منتهی به ظهور، شاهد رقم خوردن پیچیده ترین عرصه در تاریخ بشر و آشکارکننده صفوف نهاییِ پیش از ظهور خواهد بود! بدون عبور از این دو لیله، آخرالزمان نهایی واقع نخواهد شد و مطلع الفجری نیز بر تارُکِ حیات تاریک دنیا نخواهد درخشید!
عرصه های پیچیده آخرالزمان نهایی، جغرافیای آسمان و زمینیِ عالَم و جغرافیای وجود انسان را در بر خواهد گرفت (فصلت53، عنکبوت55، انعام65)، و حیات دنیایی خلقت را به حیاتی طیبه و مهدوی بدل خواهد نمود (یونس24، نحل97)! این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که از 3 گانه مباحث لیله القدری قرآن در سوره های نحل، دخان و قدر، بخش تفصیلی آن به لیله «قدر آخرالزمانی» پرداخته و قواعد حاکم بر این سال پر مخاطره را، از سال ها قبل، در معرض نیک و بد قرار داده است! خدای متعال در اول تا سوم سوره دخان، نزول «کتاب مبین» را در «لیله مبارکه» قدر دانسته و از دلیل نزول آن جهت انذار انسان سخن به میان آورده است:
«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ * حم * وَ الْكِتابِ الْمُبينِ * إِنّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنّا كُنّا مُنْذِرينَ»
به نام خداوند رحمتگر مهربان * حاء، ميم‏. * سوگند به كتاب روشنگر، * [كه‏] ما آن را در شبي فرخنده نازل كرديم‏، [زيرا] كه ما هشداردهنده بوديم‏.
در آیه4 نیز، جداسازی حکیمانه امور عالم از یکدیگر، بر اساس نقشه کتاب و در سیر نزول را مورد اشاره قرار می دهد. همان موضوعی که در سوره قدر، به وجه دیگری بیان شده است:
ـ «فيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكيمٍ»
در آن [شب‏] هر [گونه‏] امری [به نحوي‏] استوار تفریق مي‏يابد.
 ـ «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ»
در آن [شب‏] فرشتگان‏، با روح‏، به فرمان پروردگارشان‏، براي هر كاري [كه مقرّر شده است‏] فرود آيند؛
هر امر جدا شده از مخزن امور، به نظام الهی متصل بوده و در سیر ارسال خود به سوی دنیا، از شمولیت رحمت خداوند که شامل ترین عنصر حاکم بر خلقت است، فاصله نخواهد گرفت! جالب آنکه یکایک امور نازل شده، در نقشه رحمت و ربوبیت عالم بوده، وارتقاء و کمال آفرینش در حیطه آسمان ها و زمین را شکل خواهد داد. این مهم در آیات 5ـ7 سوره بیان شده است:
«أَمْرًا مِنْ عِنْدِنا إِنّا كُنّا مُرْسِلينَ * رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّميعُ الْعَليمُ * رَبِّ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنينَ»
[اين‏] امری است [كه‏] از جانب ما [صورت مي‏گيرد]. ما فرستنده [امور‏] بوديم‏. * [و اين‏] رحمتي از پروردگار توست‏، كه او شنواي داناست‏. * پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است‏، اگر يقين داريد.
در این میان، تشکیک انسان در نظام مندی آفرینش الهی و بازیچه گرفتن فرصت روزگار، در طی ادوار گوناگون، موضوعی است که در تقابل با این نظام عظیم و اهداف عالی آن قرار گرفته است و آیات 8و9 سوره بدان اشاره دارد:
«لا إِلهَ إِلاّ هُوَ يُحْيي وَ يُميتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ اْلأَوَّلينَ * بَلْ هُمْ في شَكٍّ يَلْعَبُونَ»
خدايي جز او نيست‏؛ او زندگي مي‏بخشد و مي‏ميراند؛ پروردگار شما و پروردگار پدران شماست‏. * ولي نه‏، آنها به شك و شبهه خويش سرگرمند.
و البته آثار فعل آدمی، در مقطعی از تاریخ بشر آشکار گشته و به شکل عذاب رخ خواهد نمود. عذابی که بر اساس بخش مشترک آیات 53 فصلت، 55عنکبوت و 65انعام، در حیطه آفاق عالم و جغرافیای آسمان و زمین شکل خواهد گرفت. بخشِ آسمانی این عذاب، در آیات 10ـ16 سوره دخان مورد تبیین قرار گرفته است:
«فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبينٍ * يَغْشَى النّاسَ هذا عَذابٌ أَليمٌ * رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ إِنّا مُؤْمِنُونَ * أَنّى لَهُمُ الذِّكْرى وَ قَدْ جاءَهُمْ رَسُولٌ مُبينٌ * ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ قالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ * إِنّا كاشِفُوا الْعَذابِ قَليلاً إِنَّكُمْ عائِدُونَ * يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى إِنّا مُنْتَقِمُونَ»
پس در چشم انتظار و حافظ دورانی باش كه آسمان دودي نمايان برمي‏آورد، * كه مردم را فرو مي‏گيرد؛ اين است عذاب پر درد. * [مي‏گويند:] پروردگارا، اين عذاب را از ما دفع كن كه ما ايمان داريم‏. * آنان را كجا [جاي‏] پند[گرفتن‏] باشد، و حال آنكه به يقين براي آنان پيامبري روشنگر آمده است‏. * پس‏، از او روي برتافتند و گفتند: تعليم‏يافته‏اي جن زده است‏. * ما اين عذاب را اندكي از شما برمي‏داريم [ولي شما] در حقيقت باز از سر مي‏گيريد. * دورانی كه دست به حمله مي‏زنيم‏، همان حمله بزرگ‏؛ [آنگاه‏] ما انتقام‏كشنده‏ايم‏.
با تامل در این سیاق قرآنی در می یابیم که زمان قطعی وقوع این عذاب آسمانی، به 5 دلیل در دوران قیامت نبوده و تا پیش از مقطع آخرالزمان نهایی نیز واقع نخواهد شد: 
اول آنکه؛ تعبیر «…يَوْمَ تَأْتِي…» حکایت از شکل گیری این عذاب در دورانی مشخص دارد
دوم آنکه؛ افعال «…تَأْتِي السَّماءُ…» و «يَغْشَى النّاسَ…»، حکایت از مشخصات 3 گانه «عذاب آسمانی»، «دخانی» و «شمولیت بر جامعه انسانی» دارد که تا کنون واقع نشده است.
سوم آنکه؛ به دلیل «…قَدْ جاءَهُمْ رَسُولٌ مُبينٌ» و «…تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ قالُوا…» در صدر اسلام نسبت به این دوره تذکر داده شده است
چهارم آنکه؛ به دلیل «رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ إِنّا مُؤْمِنُونَ»، « إِنّا كاشِفُوا الْعَذابِ…» و «…إِنَّكُمْ عائِدُونَ»، این عذاب پس از مدتی برطرف شده و انسان ها مجددا عمل باطل خود را از سر می گیرند
پنجم آنکه؛ به دلیل «يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى…» و «…إِنّا مُنْتَقِمُونَ» دوران مذکور با دوران قیامت متفاوت خواهد بود زیرا در قیامت، بدون فرصت دادن به ظالمان از ایشان انتقام گرفته خواهد شد 
و البته ماجرای «ارتقاب» رسول، یا همان چشم انتظاری و حفاظت از ماموریت الهی در برپایی آخرالزمان و ظهور که در آیه 10 سوره دخان آمده است، صرفا منوط به این مقطع زمانی نبوده و تاکید خداوند بر سایر مقاطع، تا شکل گیری نتیجه نهایی به قوت خود باقی است. آیه10 و آیه آخر سوره دخان(59) گواهی بر این معنا است:
«فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبينٍ * …. * فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ»
پس چشم انتظار و حافظ دورانی باش كه آسمان دودي نمايان برمي‏آورد * … * پس مراقب باش‏، زيرا كه آنان هم مراقب [در تحقق مسیر انحرافی خویش] اند.
چنانکه پیش از این بیان کردیم، عذاب های آخرالزمان، 3 حیطه «آسمان، زمین و انسان» را در برگرفته و تبیین وقوع «دخان از آسمان»، تنها تبیین بخشی از «امر» عذاب ها آن هم در حیطه آسمانیِ آفاق و جغرافیای عالم می باشد. تبیینی متاثر از رحمت و ربوبیت پروردگار، و برای جراحی عالم، جهت عبور از دوران حیات دنیا به سوی حیات طیبه مهدوی! تبیین دیگر بخش های آخرالزمان را می توان در سایر سور قرآنی مورد جستجو قرار داد. از جمله؛ 
ـ عذاب های حیطه زمینی آفاق که در آیات 49 تا 54 سوره سباء و با محوریت موضوع «خسف» بیان شده است، 
ـ برخی از عذاب های انفسی که در آیات 47 و 48 نساء و با محوریت موضوع «مسخ» بیان شده است، 
ـ و برخی آیات و نشانه های دیگر همچون «آیه خاضع کننده آسمانی» و «صیحه آسمانی» که در آیات 4 و 5 شعراء و آیات 41ـ44 سوره قاف مورد سخن قرار گرفته است
اگرچه فرصت های کوتاه ما در این جلسات ده گانه، اجازه تبیین بیشتر در مباحث آخرالزمانی را فراهم ننمود، اما خطوط قرآنیِ دوره «آخرالزمان نهایی» مورد اشاره قرار گرفت! دوره ای که تا پیش از این مباحث، صرفا از طریق روایات مورد سخن محققین و دانشمندان حوزه مهدویت و آینده شناسی قرار گرفته است و پس از این می توان، با اتکاء صرف به قرآن کریم، با مخاطب جهانی سخن گفت و دشوارترین عرصه تاریخ بشر را بر اساس قرآن کریم مورد بسط و تبیین قرار داد. مباحثی که نه تنها در چارچوب قرآنی و بدون اتکاء به روایات بیان شده است، بلکه روایات نیز، خود موید تفصیلی آن خواهد بود!
پروردگارا در این ایام مبارک و در این لیالی قدر، دل های ما را با معارف قرآن و اهل بیتت پیوند ده، چشم های ما را به سوی آینده خود معطوف کن، و گام هایمان را در مسیر عبور از عرصه های سخت آینده تا ظهور، برای مولایمان استوار ساز