عرض سلام، ادب و احترام دارم خدمت شما عزیزان و آرزوی قبولی طاعات و عبادات در این ماه پر برکت! بسیاری از افراد در جست و جوی فهم صحیح نسبت به حوادث پیچیده این دوران و البته عرصههای آینده هستند. این موضوع مورد تاکید هادیان و راهبران الهی، پیوسته بوده و هست؛ از جمله در تعابیر شیرین و زیبایی که مولایمان امیرالمؤمنین ع در این زمینه دارند تعبیر ارزشمند «رحم الله علم من این و فی این و الی این» است!
در قرآن کریم هم خداوند متعال، مراحل زیستن انسانی را به ما معرفی میکند؛ از جمله این آیات، آیه 29 سوره بقره هست که در این آیه خداوند، مقاطع زیست انسان را در 5 مرحله مورد اشاره قرار میدهد: «کیفَ تَکفُرُونَ بِاللّهِ وَ کنْتُمْ أَمْواتًا فَأَحْیاکمْ ثُمَّ یمیتُکمْ ثُمَّ یحْییکمْ ثُمَّ إِلَیهِ تُرْجَعُونَ». در ادبیات عرب زمانی که از واژه «ثم» استفاده بشود، حکایت از ترتب زمانی دارد؛ در این آیه، 3 مرحله از مراحل 5 گانه که پیش روی ما است، با این تعبیر مورد اشاره قرار گرفته و حکایت از این دارد که پس از دوران فعلی ما شکل خواهد گرفت؛ مرحله اول مرحله «اماته» است، موت انسان! مرحله دوم مرحله «حیات» انسان است که مرحله فعلی است! مرحله سوم جدا شدن از دنیا و وارد شدن به فضای برزخی است؛ «موت»! مرحله چهارم مرحله «حیات» مجدد انسان و مرحله پنجم، مرحله «رجوع الی الله» است.
خب بر اساس آیه شریفه، انسان دو مرحله «موت»، دو مرحله «حیات» و یک مرحله «رجوع الی الله» دارد. این 5 مرحله، مراحل کلی زیست انسان است از نگاه قرآن کریم و از نگاه وحی! بعضی از این مراحل برای ما شناخته شده است و دو مرحله هم مبهم! ما در مرحله دوم داریم زندگی میکنیم، دوره فعلی ماست «فاحیاکم»! خداوند ما را زنده کرد و حیات به ما داد. مرحله سوم هم پیش چشم ماست؛ افراد زیادی را میبینیم که از دنیا جدا میشوند و قائل به این هستیم که جدا شدن به معنای نابود شدن نیست، به معنای عدم نیست، بلکه به معنای انتقال از فضای دنیا به فضای برزخ است. خداوند متعال، این جدا شدن از قوای دنیایی و حیات دنیایی و ورود به فضای برزخ و استفاده از قوای برزخی را به عنوان مرحله «موت» یاد میکند. این هم برای ما آشنا است. ما مرحله دوم و سوم را میشناسیم. همین طور، مرحله پنجم هم آشناست، ما با تعابیر دیگر قرآن کریم، از جمله تعبیر «انا لله و انا الیه راجعون» که مربوط به دوران قیامت است تا حدی آشناییم.
از بین این مراحل 5 گانه، دو مرحله، یکی پیش از ورود به این دنیا در ابهام است برای ما و یکی پس از دوران برزخ و قبل از قیامت است که برای ما مبهم است! این مرحله پیش از دنیا، محل بحث ما در این جلسه نیست. مباحث جدی قرآنی روایی و تفسیری دارد و ما قصد ورود به آن را نداریم. اما مرحله دیگر مبهم که بین زمان مرگ برزخی ما و دوران قیامت هست، این مرحله مورد توجه و بحث است. این مرحله چیست؟ دورانش چه دورانی است؟ چه زمانی است؟ بین مرگ و قیامت، که مرحلهای را به خود اختصاص میدهد و خدای متعال، با تعبیر «ثم یحییکم» از آن یاد میکند. مرحلهای که مهمترین ویژگی آن، ویژگی «حیات جمعی» است. «ثم یحییکم»، مرحله قبل قیامت است. خب از جهاتی، این مرحله شبیه مرحله دنیاست. چون در مرحله دنیا هم، ما تعبیر «فاحیاکم» داشتیم. در مرحله دوم زیست انسان که امروزه است، تعبیر «فاحیاکم» داریم.
در مرحله چهارم زیست انسان که قبل از قیامت است، ما تعبیر «ثم یحییکم» داریم. این مرحله، هر چه که باشد، از جهاتی شبیه به دنیاست. انسان، ادراک زمینی دارد، انسان از قوای دراکه زمینی و حیات زمینی برخوردار است. البته ممکن است با دوران حیات دنیا متفاوت باشد، این بحثی است که در جلسه آینده از آن سخن خواهیم گفت. اما از جهاتی شبیه به دنیاست. هرچه که باشد، خداوند متعال، دوران زیستن قبل قیامت ما را تاکید میکند و با تعبیر «حیات» از آن یاد میکند. و دوران زیستن فعلیمان در درون دنیایمان را هم، با تعبیر «حیات» از آن یاد میکند. این مرحله، بر اساس سخن قرآن کریم و بر اساس سخنان ائمه معصومین ع، دوران حیات مهدوی است! حیاتی که معمولاً از نقشه ذهنی، فلسفی، عرفانی، کلامی و فقهی ما دور مانده! از نقشه مطالعاتی ما دور مانده! آنگونه که جایگاه باید و شاید هست، به آن نپرداختیم!
ما نسبت به حیات دنیا و دوره دنیا مباحث بسیاری داریم، ما از علوم مختلف برای بهره برداری دنیا بهره مندیم، سخن می گوییم. ما راهکارهای مختلف بهره مندی در درون دنیا را مورد مطالعه قرار دادیم. ما برای زیستن در فضای قیامت بسیار سخن گفتهایم. اینکه توجه کردیم یا نکردیم یک بحث دیگری هست، اما ما از فضای قیامت کم سخن نداریم و کتب زیادی در این مورد داریم، اما در قواره دنیا و آخرت، در بین این دو قواره، قوارهای داریم به عنوان سرزمین حیات مهدوی! ما هیچ گاه، نه در قواره دنیا و نه در قواره قیامت، به دوران و سرزمین مهدویت نپرداختیم! ما دانشمان نسبت به عرصه مهدویت کم است. تقریباً میشود گفت: دانش قرآنیمان چیزی نیست و دانش روایی ما هم، دانش روایی جزء نگر است. ما نقشه راهی برای ورود به سرزمین مهدوی نداریم! کم کاری ما، کم کاری علوم ما و کم کاری رویکردی ما به سرزمین مهدویت، بسیار آشکار است!
حال اینکه خداوند متعال سرزمین مهدویت را، هم عرض قیامت، هم عرض دوره برزخ و هم عرض دوره دنیا معرفی میکند، به هر صورت این سرزمین هرچه که باشد برای آینده است! از مهمترین ویژگیهای آن «حیات» است، حیاتی که با بخشی از مؤلفههای حیات دنیایی شباهت دارد و بر اساس آیات دیگر قرآن کریم، با حیات دنیا تفاوتهای زیادی هم دارد. این حیات در تمام ابعاد انسانی است؛ احیاء عقول است، احیاء اخلاق است، احیاء در مجموع ابعاد انسانی است.
اگر سرزمین مهدوی، سرزمین حیات بخشی انسان است، این سرزمین، حیات و زیستن را و زندگی آسمانی و نورانی را، در همه ابعاد زندگی برای انسان عاشق خدای متعال، و برای این خلیفه الهی به ارمغان خواهد آورد. در جلسات آینده با استفاده از آیات دیگر قرآن کریم تلاش میکنیم تا این سرزمین پر نور و این سرزمین مبارک را مد نظر قرار بدهیم و قدری ابعادش را کشف بکنیم و با انگیزه بیشتر، دوران دنیایمان را به سمت دوران حیات مهدوی سوق بدهیم و در راستای برنامههای خداوند متعال و در همراهی با آنها، گامهای بهتر و دقیقتر نسبت به آنچه که در امروز برداشتیم برداریم.
امیدوارم خدای متعال، توفیقات شما را در این ایام ماه مبارک رمضان بیش از پیش قرار بدهد و رمضان کنونی ما را رمضان مهدوی و پر خاصیت برای امام عصر مقرر بدارد.