اربعین یعنی فضای تعلیم هنرمندانۀ حرکت جمعی در صراط به سوی مقصد الهی

عبدالحمید قدیریان مسول دفتر مطالعات کاربردی واحد تجسمی حوزه هنری در همایش ملی «از غدیر تا اربعین» که در حرم مطهر علی‌ابن موسی الرضا علیه‌السلام برگزار می شود با بیان مختصاتی از راهپیمایی اربعین گفت: اربعین یعنی فضای تعلیم هنرمندانۀ حرکت جمعی در صراط به سوی مقصد الهی

استاد قدیریان با بیان اینکه معماری فضایی حامل مفهوم است، اظهار داشت: یک هنرمند معمار می تواند کاری کند که شما قبل از آشنایی با تفکر، در فضای آن تفکر قرار بگیرید. در تاریخ هنر هرجا نحله ای فکری شروع شد، تاثیرات آن تفکر در آثار هنری دیده می شود و تفکر قبلی را به چالش می کشد.

نقاش و هنرمند برجسته انقلاب با اشاره به اینکه در انقلاب، ما شاهد آن بودیم که اسلام ایستای قبل از انقلاب تبدیل به یک اسلام پویا و جهانی شد تصریح کرد: متاسفانه ما شاهد بودیم که هنر اسلامی نه تنها با تغییر تفکر اعتلا نیافت، بلکه محدود به یک مجموعه فرم شد و هنری که می توانست بیانگر ابعاد عظیم مفهومی باشد نازل شد .اربعین نصرت خداوند برای اصلاح  حرکت نکردن ما در بسیاری از زمینه هاست، از جمله فرصتی برای احیای هنر اسلامی است.

این استاد نقاشی ادامه داد: ما می‌بینیم که اسلام قبل از انقلاب که یک اسلام به‌نوعی ایستا و فردی است، توسط یک تفکر، تبدیل به یک اسلام حرکت‌زای جهانی می‌شود. بعد نگاه می‌کنیم می‌بینیم در فرم هیچ اتفاقی نیفتاده است! یعنی مساجد ما، تکایای ما، حرم‌های ما  از زمان قاجار یک شکل و شمایلی را به خودش می‌گیرد و نهایتاً تداعی «حبی» را می‌کند، اما اصلاً عنصر «حرکت» درونش وارد نمی‌شود. عنصری که وقتی شما وارد آن فضا شوی، احساس کنی که باید «قیام» کنی مشاهده نمی‌شود.

وی افزود: یک هجمه بزرگی از اول انقلاب اتفاق افتاد و هنر اسلامی منوط به یک مجموعه فرم و یک‌سری خطوط شد. هنر  اسلامی با آن وسعتش که جهان‌شمول است تبدیل به چهار فرم شد! اربعین بازتاب حرکت نکردن ما در بسیاری از زوایاست. ما در  بحث «فهم» و «راهکار» کوتاهی کردیم، یعنی فهم امام را نگرفتیم و با فهم قدیم‌مان راهکار تولید کردیم! به‌ همین  دلیل، جمودی در همه زمینه‌ها اتفاق افتاده است که تأثیراتش را در سطح اجتماع به‌وفور می‌بینیم. اتفاق بدی هم که رخ‌داده این است که اینها به اسلام نسبت داده می‌شود. این به‌خاطر چیست؟ به‌خاطر این است که با آن تفکری که امام گذاشت، حرکت، طراحی و چیدمان نکردیم.

قدیریان خاطر نشان کرد: خدا الآن در اربعین کاری کرده است که به منِ هنرمند ـ که فکر می‌کردم هنر اسلامی یعنی در یک قوسی جلوی یک کاشی آبی بنشین و فقط عبادت کن ـ یاد می‌دهد که نه، این‌طور نیست! تو می‌توانی حرکت کنی، نگاهت جلو باشد، به مقصد باشد. در مسیر صراط گونه در یک اجتماع معنوی حرکت کنی، بروی به‌ طرف آن چیزی که باید بروی. یعنی هم مسیر و هم روش و هم مقصد را مشخص کرد که ان‌شاء‌الله ظهور آقا زمان^(عج) است. خدا چقدر زیبا و هنرمندانه، فضایی را طراحی کرد که همه‌چیز درونش هست. بعد می‌بینیم در این فضا، محبت بیداد می‌کند. تازه می‌فهمیم ما رأیتُ إلا جمیلاً یعنی چه؟ در فضایی که آسمان را به تصویر می‌کشیم، می‌شود به‌طرف حسین رفت! عاشقانه رفت! و لذتی بهشت‌گونه برد. قابلیت اصلی فضای حسینی این‌ است که شمارا آسمانی می‌کند. بنای اربعینی بنایی حرکت زا است، نه محلی برای ایستادن. معماری اربعینی باید مفهومی و هنرمندانه باشد تا هر کس می آید خدا را نتیجه بگیرد.