تدبر قرآنی، تمدن مهدوی، ترم ۲؛ جلسه دوم: ابعاد ضیافت بهشتی رمضان و چگونگی نگاه قرآن در مواجهه با پیروان ادیان

• صوت جلسه
• صوت پرسش و پاسخ
• اینفوگرافیک

مرور انتهای بحث جلسه قبل:

طبق آیه 36 سوره توبه، خداوند در روز خلق آسمان و زمین 12 ماه و 12 شاه‌راه قرار داده است که 4 تا از این‌ها ویژگی خاصی دارند. طبیعتاً یکی از این 12 ماه که در بدو خلقت مشخص‌شده است و برترین آن‌ها ماه رمضان و شهر الله اکبر است. خدای متعال در همین آیه قرار دادن این 12 ماه را به‌عنوان دین قیم معرفی می‌کند که با فهم عمومی ما از دین بسیار متفاوت است. از طرفی آیه 186 سوره بقره موردبررسی قرار گرفت و عرض شد ” وَإِذَا سَأَلَک عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاع…” باید در سیاق ماه رمضان بررسی شود و این نزدیکی خداوند در ماه رمضان قرار دارد…

چرایی وجود این ویژگی‌های عظیم برای ماه رمضان:

سؤال این است که چرا در ماه مبارک رمضان شاهد این مقدار تفاوت هستیم؟ چرا در این ماه تلاوت یک آیه قرآن برابر با ختم قرآن است؟ چرا نفس کشیدن تسبیح است؟ چرا خوابیدن عبادت است؟ چرا خدای متعال نزدیک است…؟

4 پاسخ می‌توان برای این موضوع در نظر گرفت:

1. ماه رمضان دارای شب قدری است که کل امور یک سال در آن شب نازل می‌شود.
2. ماه رمضان دارای شب قدری است که ملائک و حاملان امور در آن فرود می‌آیند.
3. ماه رمضان دارای شب قدری است که در آن مخلوقی عجیب و عظیم به نام الروح پایین می‌آید. این مخلوق ملک نیست بلکه به تعبیر سوره نحل ملائکه به واسطه او نازل می‌شوند. یعنی درواقع همه امور به‌واسطه روح‌القدس به محضر امام عصر (ع) می‌رسد. اموری که باعث حرکت و تغییر غیبت به سرزمین ظهور می‌شود.
4. نزول قرآن در ماه رمضان؛ نزول قرآنی که خدای متعال بخشی از این قرآن را در میانه هر دو شب قدر به شکل عینی در دنیا ملموس می‌کند. قرآن 1400 سال قبل به شکل مکتوب نازل شده است، اما آیه به آیه باید در زمین محقق بشود، باید تمثل پیدا بکند. کدام آیه یا کدام آیات در این شب قدر تا شب قدر دیگر باید مسیر تاریخ را به سمت سرزمین بهشت تغییر بدهد؟ کدامین آیه یا آیات در شب قدر بعدی باید این کار را بکند؟ مجموعه‌ای از آیات نازل شده به شکل عینی و ملموس باید دنیا را تغییر بدهد از دورانی که خدای متعال شب قدر را وضع کرد در صدر اسلام تا امروز که به سال شمسی ۱۴۰۱ را داریم ورود می‌کنیم در این سال‌های طولانی خدای متعال با آیاتی تاریخ دنیایی را دارد می‌سازد و اصلی‌ترین سازندگان این تاریخ یعنی الروح یعنی ملائکه یعنی امام عصر یعنی انسان‌هایی که می‌خواهند در این سلسله همراه این شجره خدمتگزار و همراه این شجره خدایی باشند همه در ساخت تاریخ به سمت آینده سهیم و دخیل هستند مرکز ثقل این تغییرات ماه رمضان است و مرکز ثقل این ماه شب قدر است.

طلب مغفرت؛ یک رفتار حداقلی …

امروز هم همان قرآن در خلال ماه رمضان دارد قواعد تاریخ‌ساز خودش را در اختیار ولی خدا قرار می‌دهد. نزول الروح، نزول ملائکه و نزول امور به سمت دنیا از جانب برزخ در این ماه عظیم که به عنوان ضیافت الله و به عنوان شهر الله مطرح است، ماهی با ظرفیت بالای برزخی را می‌سازد.

در این ماه و با استقرار ولی خدا در شب قدر قرآن کریم از یک میدان مفهومی، از یک عرصه مفهومی به یک عرصه میدانی در خلال شب‌های قدر راهی می‌شود و حقایق عالم و مفاهیم اصلی عالم وارد دنیا می‌شود. زندگی دنیا از صورت صرفاً مادی به یک زندگی سماوی و آسمانی تبدیل می‌شود و زیست  انسان مادی به زیست آسمانی تبدیل می‌شود. اما امثال من هم ماندم فقط آخر ماه رمضان که شد گفتیم خدایا ما را بخشیدی؟ خدایا از ما و از گناهان ما گذر کردی؟ ما را مورد مغفرت قرار دادی؟ رمضان به رمضان دنبال مغفرت بودیم و اتصال به خدا را در حد مغفرت جستجو کردیم. به تعبیر آیت‌الله‌العظمی آملی دنبال این نبودیم که وقتی قرآن را به سر می‌گیریم قرآن را بر زندگی حاکم کنیم. اینکه خدای متعال توفیق بدهد که انسان قرآن را به سر بگیرد و این شیوه را معصومین ما به ما آموزش بدهند، یعنی ای انسان می‌خواهم پیکره اصلی را بر رأس تو قرار بدم! بیا قرآن را تاج سر خودت قرار بده، بیا قواعد هستی و آفرینش را بر پیکره خودت قرار بده و در طی سال حاکم بر وجود خودت، بر سرزمین وجود خودت قرار بده و با این قرآن حرکت کن و زندگی کن. زیست قرآنی داشته باش زیست سماوی داشته باش و زیست فراتر از آسمان…

رفتار صالحین در دنیا

هنر انسان مؤمن به این است که در ماه رمضان با قرآن انس بگیرد و خود را محمل آیات قرآن قرار دهد. دستی در آسمان داشته باشد و دستی در تحولات زمین، با دستی به سوی آسمان و با پایی در زمین تا آسمان را در زمین جاری کند و این‌گونه هر انسان در چند دهه زندگی خودش کمک بکند تا شب قدر سوی شب قدر دیگر سوق داده بشود و مسیر زیست دنیایی به سوی تمدن مهدوی هموار بشود. تمدن مهدوی با امور آسمانی با جریان امور اسمانی در زمین فائق می‌شود! تمدن مهدوی با به‌کارگیری انسان‌هایی است که خود را محمل جریان نور کردند، شانه‌های خودشان را خم کردند، و بار آیات قرآن را به دوش می‌کشند. زمین را طبق آیات قرآن می‌شکافند، می‌سازند و اصلاح می‌کنند. شهر الله بزرگ عرصه‌ای است که انسان در آن تسلیح می‌شود تا جریان‌های عظیم را حمل کند. این‌گونه افراد همان صالحین هستند. صالحین از کجا می‌نوشند؟ بر کدام سفره می‌نشینند؟ اصل سرچشمه نوشیدنی‌های صالحین ماه رمضان و شب قدر است اگر خواب عموم انسان‌ها عموم رمضانیان عبادت است صالحین به این عبادتی که به این تسبیحی که جمعش فقط مغفرت بر گناه بشود بسنده نمی‌کنند همه ظرفیتی که خدای متعال در ماه رمضان قرار داده برای این است که من را ببخش؟ بعدش چی؟ ظهور امام زمان چی؟ حرکت به سمت سرزمین موعود چی؟ دستگیری از مظلومین چی؟ عرصه تبیین برای فهم مستضعفین چی؟ رفع فقر از جامعه و عالم چی؟ صالحین در این مدار قرار می‌گیرند تا بپوشانند، تا سیراب کنند تا اصلاح کنند تا فقر را برطرف کنند…

چگونگی برخورد قرآن با ادیان و حرکت به‌سوی تمدن مهدوی (عج)

در آیه ۴۸ سوره مائده خدای متعال از فضایی عظیم و بزرگ سخن می‌گوید، این آیه یکی از آن آیات کلانی است که در اسلام نازل شده است، خدای متعال مسیر همه ادیان را در این آیه تبیین کرده است.

وَأَنْزَلْنَا إِلَیک الْکتَابَ به الحقّ مُصَدِّقًا لِمَا بَینَ یدَیهِ مِنَ الْکتَابِ وَمُهَیمِنًا عَلَیهِ ۖ فَاحْکمْ بَینَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ ۖ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَک مِنَ الْحَقِّ ۚ لِکلٍّ جَعَلْنَا مِنْکمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَکمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَٰکنْ لِیبْلُوَکمْ فِی مَا آتَاکمْ ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَیرَاتِ ۚ إِلَی اللَّهِ مَرْجِعُکمْ جَمِیعًا فَینَبِّئُکمْ بِمَا کنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ

شریعت و منهاج

خدای متعال در این آیه از نازل کردن یک مخلوق فرا آسمانی به نام کتاب (که وقتی نازل می‌شود ما در دنیا به‌صورت قرآن آن را می‌بینیم) به پیامبر صحبت می‌کند. آن کتاب بالادستی را ما در یک قواره حق، در یک نظام حق، در یک منطق مبتنی بر حق گام‌به‌گام به سمت شما نازل کردیم. چه بشود؟ مصدقا لما بین یدی که تصدیق بکند آنچه پیش روی شما است! چه پیش روی شماست؟ کتب آسمانی که پیش روی شماست. مهیمنا علیه، ای پیامبر این کتابی که بر شما نازل کردیم بر همه کتب آسمانی پیشین، پیشی دارد، تقدم دارد، جامع همه کتب آسمانی پیشین است.

فاحکم بینهم بما انزل الله، ای پیامبر بر آن چیز که خدای متعال در آن کتاب نازل کرده بر اساس آن کتاب کلان بین این‌ها حکم کن! کدام ها؟ آیات قبلی را که نگاه کنیم ابتدا مسائل مربوط به عیسی علیهم‌السلام است، قبل از آن مسائل مربوط به قوم موسی علیه‌السلام است. خدای متعال در فضایی از ادیان این آیات را مطرح می‌کند و لاتتبع اهوائهم عما جائک من الحق ای پیغمبر اسیر هوا و هوس این‌ها نشوی، متابعت هوای اینها نکنی به جای مسیر حق! لکل جعلنا منکم شرعه و منهاجا. هر کدام از این ادیان هم برای خودشان شریعتی دارند و هم منهاج. شریعتی که عدل منهاج است و منهاجی که عدل شریعت است. هر کدام از این ادیان با دو جریان عظیم حرکت می‌کنند، دو جریان عظیم در قوم موسی، دو جریان عظیم در قوم عیسی دو جریان عظیم در قوم شما. جریان شریعت و جریان منهاج، جریانی که از قواعد سخن می‌گوید و در کتب آسمانیِ نازل شده وجود دارد و منهاجی که مبتنی بر سنت رسولان آسمانی است. در روایات متقن و قطعی سند و متواتر ثقلین دیدیم، کتاب الله و عترتی. سخن از کتاب خدا و عترت پیامبر به میان می‌آید. پیامبر اکرم فرمودند این دو تا از هم جدا نمی‌شود تا حوض. هر رسول اولوالعزمی در قوم خودش دو عنصر عظیم داشته کتاب نازل شده خدا و جریان شخص خودش که با اوصیا راهبری شده. اینجا خدای متعال با این ادبیات سخن می‌گوید شریعت و منهاج شریعت یعنی قواعدی که توسط آن کتاب الله مطرح می‌شود و منهاج یعنی آن سنت‌هایی که آن رسول اولوالعزم و اوصیاءش به جای می‌گذارند.

عرصه آزمون

در همه اقوام رسولان اولوالعزم دو جریان عظیم بوده ولی خداوند متعال می‌فرماید ولو شاء الله جعلکم امت واحده اگر می‌خواستم همه شما را امت واحد قرار می‌دادم. اما این کار را نکردم، از ابتدا پنج شریعت عظیم و به موازات پنج منهاج عظیم، چرا؟ ولاکن لیبلوکم فیما اتاکم. قرار هست همه شما وارد عرصه آزمون بشوید، نتیجه چه بشود؟ فستبقوا الخیرات! سبقت به خیرات بگیرید الی الله مرجعکم یک عرصه‌ای است عرصه انا لله و انا علیه راجعون یک عرصه‌ای است در آن عرصه فینبئکم فی‌ها تختلفون به این اختلافات میان شما رسیدگی می‌شود. این تفاوت میان شریعت‌ها و تفاوت شیوه سلوک بین شما مجموعه‌های عظیم، برای رشد است برای این است که در مجموع مسیحیت یک مسیحیت قدرتمند بشود! یهودیت، قدرتمند بشود و…

حرکت به سمت آینده

ای کاش جریان مسیحیت امروز، جریان یهودیت امروز، جریان مسلمانان امروز، وقتی که بر سفره قرآن می‌نشستند کنار هم این آیه را سر دست می‌گرفتند به عنوان آیه بزرگ ادیان و با هم گفتگو و حرکت به سوی آینده را آغاز می‌کردند.

همه به سمت یک آینده روشن حرکت کنیم اگر قرار است ما از سوره مائده به همین آیه اکتفا می‌کنیم چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نه تنها شهرهای ایران، نه تنها منطقه خاورمیانه، که جامعه جهانی به یک حرکت بهشتی دعوت می‌شویم. اربعین ما را دعوت به چه کرد؟ جز حرکت بهشتی؟ مگر آن انسان سکولار نیامد و گفت دارم یک زیست متفاوت را تجربه می‌کنم؟

عالم در حال تغییرات اساسی است. جریان عظیم شهر الله، از سویی پمپاژ عظیم نور در عالم می‌کند و میدان اربعین، از سوی دیگر زیست آسمانی در زمین را واقع می‌کند. من و شما در فضای ماه رمضان چگونه با قرآن رفتار کنیم؟ قرآنی که دعوت به زیستن محله‌ای نمی‌کند، قرآنی که دعوت به زیست خانگی نمی‌کند، قرآنی که دعوت به زیست جهانی می‌کند، اما بر اساس اصول برای همه ادیان سخن می‌گوید. به پیامبر اکرم می‌فرماید فحکم بینهم بما انزل الله، به آن چیز که خدای متعال نازل کرده حکم کن با مسیحیان بر اساس آن چیز که در کتاب مسیح است و با یهودیان بر اساس آن چیز که در کتاب موسی است و با مسلمانان بر اساس کتاب الله حکم کن. قرآن دعوت به زیست محله‌ای نمی‌کند دعوت قرآن زیست جهانی است اساساً انسان مسلمان باید آماده حرکت‌های جهانی بشود.

قرآن یک کتاب فرا ادیان، یک کتاب بین‌المللی، یک کتاب سازنده بهشت، یک کتاب پشتوانه تمدن مهدوی، قیامتی و بهشتی است. ما باید دستی به کتاب الله و پایی در میدان دنیا داشته باشیم و این‌گونه حرکت کنیم. مایی که می‌خواهیم این‌گونه حرکت کنیم و قرآنی باشیم، زیست قرآنی در زمین داشته باشیم، باید با شیوه‌های که قرآن می‌گوید آشنا باشیم.